Bron Dagblad de Limburger.
Foto: Nellij van Rijswijck, Willie Broekman en Hen Penders (vlnr) van de VAC in de Teuniswijk in Venlo, waar nieuwe woningen komen in de plaats van portiekflats.
© Laurens Eggen, Interview  Door Peter Heesen.

“Je zou verwachten dat een architect erover nadenkt. Niet dus. De lichtknop zit soms aan het einde van de gang.” De VAC in Venlo geeft al vijftig jaar adviezen over de bruikbaarheid en veiligheid van woningen.

Een keukenraam dat niet open kan omdat de kraan in de weg zit. Een logé die vanuit zijn kamer alleen via de slaapkamer van de bewoner naar de badkamer kan. Een slaapkamerraam dat naar buiten draait, zodat lappen bijna een zelfmoordpoging is. Als je er iets van zegt, krijgt je soms te horen: “laat maar een glazenwasser komen” aldus Nellij van Rijswijck uit Venlo, sinds 1987 lid van wat destijds de Vrouwenadviescommissie heette en tegenwoordig Voorlichting- en Adviescommissie wonen wordt genoemd. De afkorting bleef VAC en het werk veranderde evenmin:woningen beoordelen op bruikbaarheid, toegankelijkheid, veiligheid en duurzaamheid.
De zestien leden van de VAC in Venlo, onder wie zeven mannen, onderwerpen bouwtekeningen en bestemmingsplannen aan een nauwkeurige inspectie om aanbevelingen te doen. Van Rijswijck: „Als ik een bouwtekening zie, loop ik in gedachten meteen met een wasmand, een pan soep, een kinderwagen of een rolstoel door het huis. Dan kom je vaak van alles tegen.” Ze stelt duizend-en-een vragen. Kan de rolstoel op de badkamer draaien? Is de douchevloer wel stroef? Is er voldoende licht en frisse lucht in de woning? Heeft een appartement een balkon? „Ja, dat wordt nog soms vergeten.”

Vrouwen
De eerste vrouwenadviescommissie werd in 1946 opgericht. In Rotterdam. De stad was verwoest door bombardementen in de Tweede Wereldoorlog. Er moesten in korte tijd veel nieuwe woningen worden gebouwd. Dat gebeurde door mannen, maar vaak tot ontevredenheid van de vrouwen. Via een adviescommissie kregen ze inspraak.
Het voorbeeld in Rotterdam kreeg navolging. In het hele land ontstonden VAC’s, waarvan er inmiddels ook weer veel opgeheven zijn. In Nederland zijn nog 61 commissies actief, waarvan 2 in Limburg: Venlo en Weert. De VAC in Venlo is overigens ook actief in de buurgemeenten Peel en Maas en Beesel.

Bouwbesluit
Je zou zeggen: sinds de oprichting van de eerste VAC bijna 75 jaar geleden zijn alle adviezen wel gegeven. Bovendien worden ze via de landelijke stichting doorgespeeld naar het ministerie van Volkshuisvesting en zijn veel tips opgenomen in het Bouwbesluit: een verzameling voorschriften waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen.
Toch blijft een kritische blik op bouwplannen onmisbaar, meent Willie Broekman (67) uit Belfeld, de voorzitter van de VAC in Venlo. De bouw blijft aan verandering onderhevig, omdat ook de maatschappij verandert. Zo hebben veel mensen tegenwoordig een elektrische fiets, maar hoe krijgen ze dat zware ding uit een fietsenkelder? Woningen worden gasloos, maar over de beste plek voor een warmtepomp is vaak niet nagedacht, zo blijkt.
Levensloopbestendig moeten veel huizen zijn, maar nog steeds hebben sommige gelijkvloerse woningen een drempel van decimeters naar het balkon. Ook worden woningen kleiner, waardoor ouderen soms geen apart toilet voor het bezoek hebben.
Vervelend als de gasten zien dat er incontinentiemateriaal ligt. Kortom, er is werk genoeg.
Te veel zelfs. Alle leden van de VAC in Venlo buigen zich over de schetsen en tekeningen van opdracht gevers: gemeenten, woningcorporaties en projectontwikkelaars. Iedereen bekijkt ze vanuit zijn eigen expertise.
In ruil voor een vergoeding van onkosten stellen de vrijwilligers een grondig en vrijblijvend advies op.

Ambulance
Daarbij hebben de adviseurs niet alleen oog voor de woning, maar ook voor de omgeving. Zijn er winkels, scholen, parkeerplaatsen in de buurt? Is het openbaar vervoer gemakkelijk bereikbaar? Kan de ambulance in het hofje komen? Als officieel adviesorgaan van de gemeente geeft de VAC gevraagd en ongevraagd advies én voorlichting.
Voorlichting wordt steeds belangrijker, vooral aan mensen die zo lang mogelijk zelfstandig moeten blijven wonen, vertelt Hen Penders (70) uit Panningen. „Veel mensen zijn er te laat mee bezig. Ik ben laatst nog bij een man in Horst geweest die zich afvroeg of hij in zijn huis kon blijven. Het had veel verdiepingen en trappen.
Met wat slimme oplossingen, zoals hellinkjes, bleek dat mogelijk.”
Broekman: „Meestal worden we uitgenodigd voor de oplevering van een project.
Als je dan ziet dat veel adviezen zijn opgevolgd, dan worden we daar heel blij van.”